Elk jaar zien we het weer: vuurwerkangst bij onze patiënten. Vanaf september knallen de eerste vuurpijlen, en veel honden en katten kampen maandenlang met angst en stress. Wat kunnen wij als dierenarts of paraveterinair doen om deze dieren en hun eigenaren te helpen?
Vuurwerkstress: een veelvoorkomend probleem
Uit recent onderzoek onder Nederlandse honden- en katteneigenaren, waaraan meer dan 3.500 mensen meededen, blijkt dat 79,1% van de dieren stress ervaart door vuurwerk, en 77,3% angst vertoont. Honden reageren vaak met trillen, hijgen en het opzoeken van hun baasje voor geruststelling. Katten verstoppen zich meestal, zoeken een veilige plek, of proberen weg te rennen. Opvallend is dat de gevolgen van vuurwerk vaak nog doorspelen tot een half uur na een knal, waarbij meer dan de helft van de dieren dan nog steeds angstig is. Honden vertonen in deze periode vaak vermijdingsgedrag, wat soms fysieke gevolgen heeft als ze buiten vermijden voor noodzakelijke behoeften. In sommige gevallen, zoals gezien in de Gedragskliniek voor Dieren, heeft dit geleid tot medische problemen bij honden die hun plas langdurig ophielden.
Preventie begint vroeg
Het onderzoek toont aan dat vroege gewenning aan harde geluiden een belangrijke factor is in het voorkomen van vuurwerkangst bij honden. Honden die als pup zijn blootgesteld aan allerlei geluiden, blijken minder vatbaar voor vuurwerkangst. Ook minder geluidsgevoelige ouderdieren kunnen bijdragen aan het vergroten van weerbaarheid bij pups. Voor ons als dierenartsen betekent dit dat we eigenaren van jonge huisdieren moeten informeren over het belang van vroege socialisatie en geluidshabituatie, en over de voordelen van het selecteren van ouderdieren met minder geluidssensitiviteit.
Wat werkt tegen vuurwerkangst?
Bijna 54% van de hondenbezitters en 23% van de kattenbezitters zoekt hulp om hun huisdier door de vuurwerkperiode heen te helpen. Ondanks dat eigenaren gemiddeld zes (katten) tot negen (honden) verschillende aanpassingen proberen, zoals steun, voedingssupplementen en/of medicatie, lijkt de lange termijn effectiviteit vaak beperkt. Minder dan 30% van de maatregelen heeft volgens eigenaren een langdurig effect. Toch proberen eigenaren van alles om de angst te verlichten, zoals het maskeren van geluiden of het fysiek aanwezig zijn voor hun huisdier.
De rol van het baasje
Wat kun je als dierenarts of paraveterinair adviseren? Voor veel dieren helpt het om een veilige plek te bieden of geruststellend aanwezig te zijn tijdens het vuurwerk. Hoewel het effect op de lange termijn beperkt is, geven eigenaren aan dat het op korte termijn de stress enigszins verlicht. Veel huisdieren zoeken zelf het contact op tijdens vuurwerk, wat ons leert dat onze aanwezigheid voor hen een bron van troost kan zijn.
Interessant is dat dieren met minder angst vaak eigenaren hebben die geloven dat hun gedrag invloed heeft op de reacties van hun dier. Deze groep eigenaren onderschrijft vaker het belang van kalmte en steun, en dit kan helpen om het angstgedrag in toom te houden. Het is daarom belangrijk om eigenaren bewust te maken van hun rol bij de reacties van hun huisdier.
Conclusie: de urgentie van preventie en bewustwording
De bevindingen uit het onderzoek benadrukken dat vuurwerkangst voor veel huisdieren en hun eigenaren een langdurige bron van stress is. Effectieve en blijvende oplossingen zijn schaars: zelfs vaak toegepaste methoden, zoals kalmeringsmiddelen en gedragstraining, hebben bij minder dan 30% van de dieren een blijvend effect. Dit wijst erop dat preventie een essentiële rol speelt in het verminderen van vuurwerkangst. Vroege socialisatie en habituatie aan geluiden kunnen het verschil maken, vooral bij pups, en het selecteren van minder geluidsgevoelige ouderdieren kan de weerbaarheid bij jonge dieren versterken. Daarnaast wijst het onderzoek uit dat huisdieren minder angstig zijn wanneer eigenaren beseffen dat hun eigen gedrag invloed heeft op hoe hun dier op vuurwerk reageert. Door eigenaren hiervan bewust te maken en hen te ondersteunen met preventieve maatregelen, kunnen we bijdragen aan een rustiger vuurwerkseizoen en een beter welzijn voor huisdieren en hun baasjes.
Vergeet niet om dit gedrag ook in PetScan te registreren!
Zo help je niet alleen de individuele patiënt, maar draag je ook bij aan belangrijk wetenschappelijk onderzoek naar gedragskenmerken. Angstig gedrag? Ongewenste gedragingen? In PetScan kun je ze eenvoudig vastleggen en terugvinden. Zo werken we samen aan het fokken van gezonde en sociale dieren.
