Van laparoscopische castraties tot wolvenbeheer: dierenarts Michiel Hoynck van Papendrecht draait al dertig jaar mee in het vak. Maar stilzitten? Dat is niets voor hem. Naast zijn werk in de kliniek zet hij zich actief in voor een doordacht en diervriendelijk wolvenbeleid. Zijn boodschap is helder: “Wacht niet af tot het probleem groter wordt.”
Van grote huisdieren naar hightech operaties
Toen Michiel in 1993 afstudeerde als dierenarts, lag zijn focus op grote huisdieren. Na twee jaar in een gemengde praktijk, koos hij toch bewust voor de kleine huisdieren. “Ik wilde met mijn handen werken. Opereren. Daar ligt mijn passie.” Samen met zijn broer, humaan chirurg, begon hij datzelfde jaar met laparoscopisch castreren van teefjes. Eerst experimenteel, met beagles aan de Universiteit Utrecht, maar al snel in de praktijk in Naaldwijk.
De start was roerig. “Er was veel scepsis. We kregen zelfs een klacht aan onze broek wegens een artikel in de krant. Maar de resultaten spraken voor zich.” Binnen vier jaar groeide het aantal laparoscopische ingrepen van 150 naar 1000 per jaar, puur door mond-tot-mondreclame. Inmiddels heeft Michiel ruim 25.000 laparoscopische operaties uitgevoerd bij honden, katten en zelfs exotische dieren zoals wasberen, cervals en edelherten.
Ook internationaal maakt hij impact. In mei 2024 castreerde hij acht leeuwinnen in een rescue centre in Oeganda, onder behoorlijk basic omstandigheden. “Geen medische CO2? Dan gebruik je buitenlucht. Het kan allemaal.” In januari gaf hij in Thailand training aan lokale dierenartsen in het castreren van longtail makaken. “Vrijwillig. Omdat ik geloof dat kennis delen het verschil maakt.”
De wolf: van debat tot daadkracht
Dan de wolf. Een onderwerp dat in Nederland steeds meer de gemoederen bezighoudt. Michiel werd benaderd door Dion Graus van de PVV om zitting te nemen in een adviescommissie over het zogeheten wolvenprobleem. Zijn idee om bij overpopulatie selectief te castreren kreeg nationale aandacht. “En toen kwam ik in contact met allerlei wolvenspecialisten. Ik heb in korte tijd een ‘inburgeringscursus wolf’ gehad.”
Al snel werd duidelijk: castreren is nu nog niet haalbaar. “Maar zenderen wél. Daarmee kun je wolven volgen, gedrag voorspellen, risico’s beperken.” Hij wijst op de beperkte monitoring nu: wildcamera’s, DNA-onderzoek op kadavers. “Maar dat is allemaal achteraf. Zenderen is proactief. Je kunt veehouders en gemeenten waarschuwen als een roedel nadert.”
Door wolven te zenderen ontstaat bovendien de mogelijkheid om zogenaamde ‘probleemwolven’ gericht te laten wennen aan andere gedragingen en ze te “ontwennen” aan contact met honden of mensen. Een ander voordeel is dat je tijdens het zenderen meteen de gezondheidstoestand van het dier kunt checken, wat indirect ook inzicht geeft in de staat van de hele roedel. “Als je gelijk wat bloed afneemt, kun je dieper onderzoeken hoe het dier ervoor staat en leg je ook meteen het DNA vast. Handig voor forensisch onderzoek of om de genetische diversiteit in kaart te brengen.”
Volgens Michiel is het zenderen niet zwaar belastend voor de dieren. “Ik heb beelden gezien van een wolf in een diervriendelijke pootklem. Geen paniek, gewoon rustig. Binnen 15 minuten weer op de been. Mijn ervaring met paniekerige honden in de kliniek is vaak heftiger.”
En dan zegt de rechter: nee
Een pijnpunt: de rechter heeft zenderen voorlopig verboden. “Daardoor staan provincies en instanties machteloos. Zelfs bij een incident zoals vorig jaar op de Utrechtse Heuvelrug, toen een wolf een kind omduwde, mocht er niets gebeuren.”
Faunabescherming en Animal Rights hebben vooralsnog het recht aan hun zijde en beroepen zich daar telkens op. “Maar ze nemen in het publieke debat geen verantwoordelijkheid voor de gevolgen van hun acties,” zegt Michiel. “Als zich een ernstig incident voordoet, kijkt iedereen naar de gemeente en vraagt waarom er niets is gedaan. Terwijl je eigenlijk zou moeten kijken naar de organisaties die proactieve maatregelen blokkeren.”
Hij vervolgt: “Ik vrees dat die groeperingen zich op zo’n moment niet zullen melden om het probleem op te lossen. En wat erger is: doordat iedereen weet dat er voorlopig niks mag gebeuren, is de kans groot dat mensen het recht in eigen hand nemen. Illegale afschot is dan het gevolg. En die dode wolven zijn vervolgens ook niet te traceren, want ze dragen geen zender.”
Volgens Michiel zijn wolfwerende hekken, nachtelijk ophokken van dieren en kuddebeschermende honden zeker waardevol. “Maar dat staat zenderen niet in de weg. Sterker nog, het zou er een mooie aanvulling op zijn.”
Castratie als serieuze optie
Hoewel zenderen nu prioriteit heeft, blijft Michiel voorstander van castratie op de lange termijn. “Kijk naar de cijfers. Nederland heeft nu zo’n 100 wolven. Duitsland heeft er 1340, maar is ruim tien keer zo groot en heeft veel meer aaneengesloten bos. Wij lopen dus al voorop.”
Hij legt uit dat laparoscopische castratie een snelle en veilige methode is. “De wolf is na een uur weer terug bij zijn roedel. Alternatieven zoals hormonale vaccins hebben het risico dat een wolf wordt verstoten. Dat wil je niet.”
Een groeiend dierenartsenfront
Michiel besloot het niet bij plannen en ideeën te laten. Via WhatsApp verzamelde hij collega-dierenartsen die ook voorstander zijn van zenderen. “Eerst waren het er een paar, toen werd het gedeeld op Facebook en nu zijn het er meer dan 250.” Hij hoopt dat de KNMvD zich ook snel uitspreekt. “Stel je voor dat we met zo’n 3000 dierenartsen een helder signaal afgeven.”
Zijn boodschap aan de politiek en collega’s
Michiels oproep is duidelijk: “Wacht niet tot het uit de hand loopt. En hou degenen die monitoring tegenhouden verantwoordelijk voor de gevolgen.”
En tegen collega-dierenartsen: “Sluit je aan. Laat van je horen. Wij hebben als beroepsgroep een stem, laten we die gebruiken voor een realistisch en diervriendelijk wolvenbeheer.”
Een man met een missie, dat is duidelijk. Vanuit de operatietafel tot diep in het maatschappelijke debat: Michiel Hoynck van Papendrecht laat zien wat dierenartsen kunnen betekenen – als ze hun stem durven te laten horen.
