
Dit is het eerste artikel van een drieluik over hygiëne in de dierenartsenpraktijk, geschreven in samenwerking met Sarah Proot, fully trained resident interne geneeskunde en country medical officer bij IVC Evidensia. In deze serie bespreken we stap voor stap de essentiële hygiënemaatregelen voor een schone en veilige praktijk. We trappen af met een onderwerp dat aan de basis ligt van alle infectiepreventie: handhygiëne. Het lijkt zo vanzelfsprekend, maar juist in de dagelijkse drukte schiet het er nog te vaak bij in. Tijd om de belangrijkste principes van handhygiëne te verfrissen en te ontdekken hoe we de risico’s van kruisbesmetting kunnen verkleinen.
Het belang van handhygiëne is al in de 19e eeuw ontdekt door pioniers als Ignaz Semmelweiss. Hij zag dat het sterftecijfer van vrouwen die kraambedkoorts opliepen drastisch daalde toen artsen begonnen met het desinfecteren van hun handen. Deze ontdekking vormt nog steeds de basis voor infectiepreventie in de gezondheidszorg, inclusief in onze dierenklinieken.
Waarom handhygiëne cruciaal is in de dierenkliniek
Net als in de humane zorg hebben wij te maken met “ziekenhuisinfecties“. Onderzoek van Ruple-Czerniak toont aan dat 16% van de patiënten op de intensive care van dierenziekenhuizen te maken krijgt met infecties die zij daar oplopen. Daarnaast bleek uit een onderzoek van Benedict dat 82% van de veterinaire academische ziekenhuizen in Noord-Amerika en Europa in vijf jaar tijd ten minste één uitbraak van een ziekenhuisinfectie had gemeld, en 45% zelfs meerdere uitbraken. Dat is behoorlijk zorgwekkend.
Onze patiënten vormen echter een unieke uitdaging. Waar mensen zich meestal redelijk kunnen houden aan hygiënemaatregelen, denken onze patiënten daar toch anders over. Likken aan wonden en moeilijk te controleren bewegingen maken het voor ons als dierenartsen extra belangrijk om scherp te blijven op onze handhygiëne.
De basisregels van handhygiëne
Als dierenarts en paraveterinair heb jij de sleutel in handen om de “chain of infection” te doorbreken. Elke patiënt die je kliniek binnenkomt, kan potentieel infectieuze micro-organismen bij zich dragen. Daarom is het van groot belang dat je handen voor en na elk patiëntencontact goed gewassen of gedesinfecteerd worden. Dit geldt ook voor schone procedures, zoals het hechten van wonden, en bij onverwacht contact met lichaamsvloeistoffen.
Wat je zelf kunt doen:
- Bare below the elbow: Zorg dat je armen tot aan je ellebogen vrij zijn van kleding, sieraden en horloges. Deze kunnen namelijk fungeren als reservoirs voor bacteriën die ontsnappen aan je handhygiënemaatregelen.
- Korte nagels zonder lak: Aangezien de meeste bacteriële groei plaatsvindt langs de proximale eerste milimeter van de nagel die grenst aan de subunguale huid is het belangrijk om nagels kort te houden. Nagellak of kunstnagels vormen een risico omdat er barstjes en oneffenheden kunnen ontstaan waar bacteriën zich ophopen. Zorg ook dat je handen goed gehydrateerd zijn om kloofjes en barstjes te voorkomen.
Handschoenen als bescherming
Handschoenen spelen een belangrijke rol in het beperken van besmettingsrisico’s. Ze zorgen ervoor dat je handen minder snel in contact komen met lichaamsvloeistoffen zoals bloed, speeksel of oorsmeer (denk aan resistente bacteriën zoals pseudomonas). Het dragen van handschoenen bij wondverzorging, chirurgische voorbereiding of bij infectieuze patiënten is een essentieel onderdeel van goede hygiëne. Het is daarbij ook belangrijk om ze enkel en vlak voor de specifieke procedure of handeling aan te treken en nadien ook gelijk weer uit te doen.
Het is belangrijk om te realiseren dat handschoenen nooit een vervanging zijn voor handhygiëne. Zelfs met handschoenen aan kunnen je handen besmet raken bij het uittrekken ervan. Daarom moeten je handen altijd gewassen of gedesinfecteerd worden na het uittrekken van handschoenen, iets wat vaak wordt vergeten.