Op 19 maart werd bij een paard in Nederland equine infectieuze anemie (EIA) vastgesteld. Geen klinische symptomen, wel positief in zowel de ELISA- als Coggins-test. Het dier is inmiddels geëuthanaseerd. Wat betekent dit voor ons? En hoe zat het eigenlijk ook alweer met deze stille, maar verraderlijke ziekte?
Besmetting vastgesteld bij exporttest
Het seropositieve paard kwam aan het licht tijdens een standaard exportkeuring. Het dier is al jaren in Nederland, maar komt oorspronkelijk uit Oost-Europa – een regio waar EIA nog regelmatig voorkomt. De NVWA startte direct een traceringsonderzoek, screende contactpaarden en stelde quarantaine in. Tot nu toe zijn er geen andere besmettingen gevonden. Wel zijn organen van het paard opgestuurd naar het Europese referentielab voor verdere analyse.
Wat is EIA precies?
Equine infectieuze anemie is een virale ziekte bij paarden, muilezels en ezels, veroorzaakt door een lentivirus. Het behoort tot dezelfde familie als HIV bij mensen en zwoegerziekte bij schapen. Het virus wordt overgedragen via bloed, vooral door dazen en stalvliegen, of door hergebruik van besmette naalden of instrumentarium. Directe overdracht van paard op paard vindt niet plaats, maar mechanische overdracht door insecten is wel degelijk mogelijk.
Eenmaal besmet blijft een paard levenslang drager. De ziekte kent vier vormen: acuut, subacuut, chronisch en symptoomloos. In ernstige gevallen zien we koorts, sloomheid, bloedarmoede en oedeem. Maar vaak zijn paarden ogenschijnlijk gezond – en daarmee extra riskant voor hun omgeving.
Diagnostiek, beleid en beperkingen
De diagnose wordt gesteld met serologische testen: de ELISA (snel en gevoelig) en de Coggins-test, de internationale gouden standaard. In Nederland voert Wageningen Bioveterinary Research (WBVR) deze testen uit.
Er is geen behandeling of vaccin tegen EIA. De bestrijding is daarom gericht op het voorkomen van verspreiding. Bij een positieve test kan gekozen worden voor isolatie op meer dan 200 meter afstand van andere paardachtigen of voor euthanasie. Door de hoge paardendichtheid en beperkte ruimte in Nederland is isolatie in de praktijk nauwelijks haalbaar, waardoor euthanasie vaak de enige werkbare optie is.
EIA is in de Europese wetgeving aangemerkt als een D-ziekte. Dat betekent dat landen meldingsplicht hebben en maatregelen moeten nemen om verdere verspreiding te voorkomen. Voor export naar derde landen kan Nederland momenteel geen EIA-vrijverklaring afgeven. Dat leidt tot tijdelijke beperkingen voor internationale handel in paarden, sperma en embryo’s.
Wat moeten wij hierover weten?
EIA is een zeldzame, maar serieuze infectieziekte. Omdat veel besmette dieren symptoomloos blijven, maar wel levenslang drager zijn, is alertheid belangrijk. Goede hygiëne bij injecteren en instrumentgebruik is essentieel, net als het controleren van de herkomst en teststatus van paarden bij import of export.
In Nederland zijn duidelijke procedures bij een positief geval. Dankzij tijdige diagnostiek, quarantaine en contactonderzoek kan verdere verspreiding worden voorkomen. Zolang EIA internationaal voorkomt, blijft import van een besmet paard een risico. Deze recente casus laat zien dat het systeem werkt: de infectie werd op tijd ontdekt en verdere besmettingen bleven uit.
