Ditmaal praten we met Hille Fieten, dé expert in veterinaire genetica. Ze neemt ons mee van haar studententijd tot haar rol als directeur van het Expertisecentrum Genetica. Hille vertelt over innovatieve projecten zoals Fit2Breed en PETscan, en hoe ze balans vindt met haar passie voor kitesurfen en quality time met haar gezin. Lees mee en ontdek hoe ze met hart en ziel de toekomst van de diergeneeskunde vormgeeft.
Je hebt diergeneeskunde gestudeerd aan de faculteit diergeneeskunde in Utrecht. Kun je kort iets vertellen over jouw studententijd? Vond je de studie leuk? Wat had je tijdens de studie voor toekomstbeeld?
“Ik begon aan de studie diergeneeskunde om practicus te worden. Als kind liep ik vaak mee met de lokale veearts. Tijdens de studie heb ik het Excellent-tracé gevolgd, waar ik mijn eerste kennismaking had met het doen van onderzoek aan osteosarcomen. Later kreeg ik ook nog de kans om een leiderschapstraject voor internationale veterinaire studenten te volgen aan de Cornell University. Dat was een inspirerende tijd, waarin ik kennis heb gemaakt met een andere carrière dan die van eerstelijns practicus.”
Uiteindelijk ben je directeur geworden van het expertisecentrum genetica van de faculteit diergeneeskunde. Hoe ben je hiertoe gekomen en wat motiveert jou om nieuwe oplossingen te vinden voor genetische ziekten bij huisdieren?
Na mijn studie deed ik een klinische rotatie en wilde daarna specialist in opleiding interne geneeskunde worden. Mijn hoogleraar, Prof. Jan Rothuizen, zei: “Ga eerst maar promoveren, daarna kun je solliciteren.” Ik begon aan een genetisch onderzoeksproject over koperstapeling bij Labradors en rondde tijdens mijn promotie ook een master in genetische epidemiologie af. We vonden de mutaties die koperstapeling veroorzaken, waarna ik solliciteerde en nu werk als internist in het Universitair Dierenziekenhuis. Dagelijks zie ik dieren met erfelijke ziekten die voorkomen hadden kunnen worden. Dit motiveert me om bij het Expertisecentrum Genetica oplossingen te zoeken.
Wat zijn grote uitdagingen geweest in het verminderen van erfelijke ziekten door fokken en hoe heb je deze aangepakt?
Dit is nog niet het moment om terug te kijken. We zijn nog volop bezig met het ontwikkelen van tools om deze uitdagingen aan te gaan. Technisch en inhoudelijk is het allemaal haalbaar, maar we kunnen onze doelen alleen bereiken in samenwerking met andere mensen: dierenartsen, fokkers, beleidsmakers, handhavers en eigenaren.
Wat misschien nog wel de grootste uitdaging is, is het veranderen van de mindset van mensen. Deze uitdaging heb ik nogal onderschat, omdat ik vaak meer met een veterinaire en onderzoeksbril naar de problematiek kijk.
Fit2Breed is een van de successen waar je nauw bij betrokken bent. Kun je vertellen waar je het meest trots op bent betreffende dit project?
Fit2Breed is een praktische en technische toepassing die essentieel is om erfelijke ziekten in gezelschapsdieren effectief aan te pakken. Dit lukt niet door alleen naar individuele honden te kijken. Ik ben erg trots dat we dit systeem hebben kunnen ontwikkelen. Het traject kende de nodige hobbels, maar dankzij donaties via Vrienden Diergeneeskunde, de goede medewerking van de Vereniging het Nederlandse Kooikerhondje en mijn geweldige team is het toch gelukt, en dat met veel plezier. Het is fantastisch om software te ontwikkelen die precies werkt zoals je wilt, en het is geweldig om te zien dat fokkers er blij mee zijn. Dan weet je dat het echt een verbetering voor de honden oplevert.
Een ander belangrijk project is PETscan. Kun je hier iets over vertellen?
PETscan is oorspronkelijk ontwikkeld om erfelijke ziekten in honden- en kattenpopulaties te monitoren. Met de verzamelde gegevens kunnen we fokkerij-organisaties adviseren en tijdig waarschuwen bij opkomende erfelijke ziekten. Inmiddels heeft PETscan veel meer toepassingen gekregen en is het geïmplementeerd in de meest gebruikte praktijkmanagementsystemen in Nederland, gratis toegankelijk voor alle dierenartsen.
We hebben de nieuwe criteria voor kortsnuitige honden geïmplementeerd in een interactief formulier, waarmee dierenartsen kunnen controleren of deze honden binnen de wetgeving gebruikt mogen worden voor de fokkerij. PETscan wordt ook gebruikt voor het monitoren van uitbraken van infectieziekten, zoals recent feline panleukopenie (kattenziekte), en geeft deze informatie direct door aan dierenartsen om hen te waarschuwen bij uitbraken.
Daarnaast is PETscan uitgebreid tot een tool voor permanente nascholing, met informatie over klinische verschijnselen, handige links naar websites en open access wetenschappelijke artikelen bij elke diagnose. De toevoeging van de PETscan Rassenradar, maakt het mogelijk om diagnoses te filteren op ras, waardoor dierenartsen snel kunnen zien welke ziekten vaak voorkomen bij een bepaald ras en sneller tot de juiste diagnose kunnen komen. En met de meest recente toevoeging van gedragsdiagnosen kunnen we nu naast medische problemen ook gedragsproblemen beter in kaart brengen, wat ons helpt om het totale welzijn van honden nog beter te begrijpen. Dit project biedt een waardevolle ondersteuning voor dierenartsen in de praktijk.
Naar welke toekomstige ontwikkelingen of technologie in de veterinaire genetica kijk je het meest uit en hoe zullen deze de diergezondheidszorg veranderen?
Binnen de veterinaire klinische genetica zijn er uitstekende mogelijkheden voor preventieve diergeneeskunde. Neem bijvoorbeeld mijn promotieonderzoek naar koperstapeling bij de Labrador. Met een DNA-test kun je nu de gevoeligheid voor koper in de voeding van een individuele Labrador voorspellen en op basis van het DNA-profiel het juiste type voeding bepalen om ziekte te voorkomen. Honden met een hoog risicoprofiel kunnen extra goed gemonitord worden, bijvoorbeeld door regelmatig het ALT te meten en bij een stijging aanvullende diagnostiek uit te voeren, zoals een echo of een leverbiopt. Zo voorkom je dat een dier met levercirrose en ascites wordt aangeboden, wat vaak in een machteloze situatie voor de dierenarts resulteert.
Helaas zie ik deze gevallen vaak op de Hepatologiepoli binnenkomen, wat ik erg triest vind en wat mij extra motiveert om het werk bij het Expertisecentrum voort te zetten. Ik hoop dat we binnenkort kunnen starten met een Fit2Breed-module voor de Labrador, om koperstapeling en andere erfelijke aandoeningen bij dit ras effectief aan te pakken.
Hoe belangrijk is samenwerking met andere disciplines binnen en buiten de veterinaire genetica voor jouw werk, en kun je een voorbeeld geven van hoe zo’n samenwerking heeft bijgedragen aan jouw succes?
Samenwerking is essentieel; alleen kom je nergens. We werken veel samen met humane genetici en medici. Vrijwel alle erfelijke ziekten die voorkomen bij honden en katten komen ook bij mensen voor, maar dan in lagere frequenties. We kunnen in dit vakgebied veel van elkaar leren. Het feit dat honden zo ingeteeld zijn, maakt genetisch onderzoek veel minder complex dan bij mensen. Op basis van dit principe heb ik een Veni-onderzoeksbeurs gekregen om onze bevindingen bij honden ook te kunnen vertalen naar mensen. Tegelijkertijd leren wij veel van de humane genetica en kunnen we gebruikmaken van nieuwe tools en technieken die ook voor de hond bruikbaar zijn. Fit2Breed hebben we in samenwerking met humane genetici ontwikkeld, en zij zijn nu helemaal enthousiast over hondengenetica. In tegenstelling tot bij mensen kun je bij honden echt een verschil maken door verstandige selectie in de fokkerij.
Je bent ontzettend druk en wij zien jou de laatste tijd steeds meer in verschillende media. Hoe vind je een balans tussen jouw intensieve werk en je persoonlijke leven? Heb je hobby’s of interesses die jou helpen om te ontspannen en op te laden?
Ik haal heel veel energie en inspiratie uit mijn werk, maar mijn gezin zorgt ervoor dat het geheel in balans blijft. De kindjes moeten echt opgehaald worden op een bepaalde tijd. En als het lekker waait, dan ga ik samen met mijn man naar het strand om te kitesurfen. Die wind door je haar en de golven spoelen alles dan weer even van je af.
Wat zou je tot slot nog willen delen met onze lezers?
Dierenartsen spelen een superbelangrijke rol in het voorkomen van erfelijke ziekten bij gezelschapsdieren. Als dierenartsen zich afvragen wat ze zelf kunnen doen om bij te dragen, wil ik hen vragen om hun diagnoses in PETscan te registreren. Dit helpt ons enorm om een positieve verandering te bewerkstelligen voor talloze honden en katten.
